Berichten

We gaan het in deze blog niet hebben over de aanslag op een moskee in Christchurch. Een gruwelijke daad, en nog gelivestreamd ook.

We gaan het wel hebben over de invloed van het internet op terreur, geweld en extremisme. Een discussie overigens die zich niet in 1 kort blogje laat vatten, en waar ik ook geen eindantwoord op heb. Hier wat argumenten op een rij. Ik sta altijd open voor verdere argumenten.

Perceptiebubbel

Het internet brengt mensen bij elkaar. Vooral mensen met dezelfde gezindheid. In je eigen dorp of stad ben je misschien de enige die drones wil vliegen in de Himalaya, zich bezighoudt met lange-afstand punniken, of oud-Aramees aan het leren is, maar zodra je het net opgaat ontdek je soortgenoten. Over de hele wereld.

En dat is mooi. Terwijl de rest van de wereld maar vindt dat je raar bent, heb je online je eigen trieb. Geestverwanten met hetzelfde wereldbeeld. Minder mooi wordt het als dat wereldbeeld niet helemaal zuiver is. Want ook dan vind je geestverwanten.

Uit onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat op fora voor pedofielen de normen van wat wel en niet kan al snel opgerekt worden – omdat er niemand is die terugfluit. Experts zijn het er over eens dat het bestaan van dergelijke fora de kindermishandeling heeft laten toenemen.

Hoe zit dat met haat, terreur, geweld en extremisme? Ook daar zoeken mensen elkaar op en versterken ze elkaar. Ook als je zelf niet bewust op zoek gaat naar gelijkgestemden dan zorgen de algoritmes van Facebook en Google er wel voor dat je voor jou ‘relevante’ informatie krijgt voorgeschoteld.

En zo kom je online al gauw in een perceptiebubbel terecht. Waarin je alleen nog maar contact hebt met mensen die hetzelfde gedachtengoed hebben. Waarin je alleen nog maar de informatie ziet die jouw mening versterkt.

Feiten

Als er iets is dat we de nieuwe generaties moeten leren, dan is het wel kritisch denken. Dat is op het moment veel harder nodig dan topografie, Frans en economie. We leven in een tijd waarin bijna alle kennis van de hele mensheid een muisklik weg is. En die kennis groeit razendsnel. Maar ondertussen groeit de hoeveelheid nepnieuws nog harder. Hoe onderscheid je feiten van fictie? En hoe voorkom je dat je in fictie blijft hangen – zodra je eenmaal in die bubbel zit is dat wat je gevoerd krijgt. Tot je de stomste dingen gaat geloven: De Flat Earth Society heeft aanhangers over de hele wereldbol.

Als het gaat om haat gebeurt precies hetzelfde. Het internet biedt eindeloos verhalen die je gevoelens ondersteunen. Maar kloppen ze ook? Wie neemt de tijd om ze te controleren? (Gelukkig is het internet groot, en fact-checking sites als Snopes.com bieden hulp).

Perceptie

En tegelijkertijd is de wereld veiliger dan ooit [citation needed]. Hoe kan het dat we constant gebombardeerd worden met vreselijke nieuwsverhalen terwijl, als je de cijfers bekijkt, we nog nooit zo veilig zijn geweest? Perceptie. Een perceptie die in de hand wordt gewerkt door het internet. De hele wereld ligt aan onze voeten. Als er iets gebeurt aan de andere kant van de wereld horen we het hier. En aangezien nieuws de neiging heeft zich te concentreren op de sensationele verhalen – de drama’s en de ellende – lijkt het wel alsof de hele mensheid gek geworden is.

Zo oud als de wereld

Het goede nieuws is: dat is perceptie. Het slechte nieuws is dat we altijd al agressief , gewelddadig en wreed waren. Het goede nieuws is dan weer dat het dus langzaam minder wordt. Maar oorlog, geweld, wreedheid en terreur zijn zo oud als de wereld. Daar hebben wij mensen geen internet voor nodig. Nepnieuws bestond altijd al, alleen heette het in Sovjet-tijden gewoon propaganda. Neonazi’s heten niet voor niets neo-. En geloofsstrijden zijn zo oud als het geloof zelf.

Gereedschap

Het internet is niets meer dan een stuk gereedschap dat we tegenwoordig inzetten in alles wat we doen. En gereedschap is niet goed of slecht. Dat wordt het pas afhankelijk van hoe het ingezet wordt. U kent vast wel slogans als

    Wapens vermoorden geen mensen. Mensen vermoorden mensen.

Daar lijkt niks tegenin te brengen. Tot je beseft dat mensen mensen vermoorden met wapens. Ons gereedschap is dan wel neutraal, de inzet ervan niet altijd. En dat betekent dat we als maatschappij de discussie moeten aangaan hoe we onze gereedschappen willen gebruiken. Hoe we onze tools zo inzetten dat positief gebruik aangemoedigd wordt en negatief gebruik geminimaliseerd.

En waar het het internet betreft hebben we nog een hele discussie te gaan.