Berichten

Digitale ontwrichting… 

Volgens de Wetenschappelijke Raad van het Regeringsbeleid (WRR) moet de overheid zich daar de komende tijd meer op moet voorbereiden. In een stevig rapport stellen ze dat Nederland zich nu bezighoudt met voorkomen van cyberincidenten, maar dat dergelijke incidenten desondanks tóch vroeg of laat zullen plaatsvinden. De gevolgen van deze incidenten kunnen vanwege de verwevenheid van ICT en fysieke wereld beangstigend groot uitpakken. Ontwrichting dus. 

Geen IT probleem

Zijn we geoefend genoeg om grootschalige verstoringen, als ze uitbreken snel te kunnen verhelpen? En zijn we, zoals ik dat altijd noem, robuust genoeg om terug te grijpen op alternatieven om de tent draaiend te houden terwijl we de verstoring aan het fixen zijn? 

Dit zijn geen IT problemen. Dit zijn het soort problemen waar overheden als sinds jaar en dag mee bezig zijn. Alleen nog onvoldoende voor het digitale domein. Dat digitale domein, waarin alles met alles verweven is, maakt de problemen wel ingewikkelder.

Domino

Want in theorie kan er bij uitval een domino-effect plaatsvinden. Computernetwerken zijn afhankelijk van stroomnetwerken, stroomnetwerken zijn afhankelijk van computernetwerken. Geld, vervoer, productie, noem maar op, zijn afhankelijk van stroomnetwerken én computernetwerken.

NotPetya

We hebben bij NotPetya kunnen zien hoe snel het gaat. Een aanval op Oekraïne legde in korte tijd (en voor korte tijd) verscheidene computersystemen in dat land plat. Maar ook computersystemen bij grote internationale ondernemingen. In de Rotterdamse haven zagen we de effecten voor de Deense multinational Maersk. Het gevolg was dat de rederij geen overzicht meer had van welke containers waar waren en naar welke klant toe moesten. Een week, 370 miljoen euro en een gelukje bij een ongeluk verder hadden ze het probleem opgelost en waren ze weer operabel. En dat was dus een bij-effect.

Normaal

Dat dingen wel eens mis gaan of uitvallen is van alle tijden. De afgelopen decennia hebben we daar veel aan gedaan en ondertussen is uitval zo (relatief) zeldzaam dat we er simpelweg geen rekening meer mee houden. Een korte stroomstoring of een verlate trein leiden daarom vaak al snel tot een hoop ergernis. We zijn vergeten dat stroom, voedsel, geld, vervoer geen vanzelfsprekende zaken zijn. Dat er een enorme hoeveelheid energie, planning en samenwerking voor nodig is om dat allemaal maar mogelijk te maken.

Vooruitdenken

Wat de WRR dus eigenlijk zegt is dat dat besef weer terug moet komen. Niet iets om over te panieken, maar uitval gaat vaker plaatsvinden. Daar kun je voor plannen. Daar kun je voor oefenen. Hoe moet je ontkoppelen, wat kan met de hand, wat kan lokaal, hoe start het weer op, met wie moet ik overleggen, hoe vind ik die in een crisissituatie, wat is mijn plan B?

Een kwestie van vooruitdenken.

Hamsteren?

Hoeveel dagen kun jij zonder?
Zonder elektra, zonder internet, zonder supermarkt of zonder digitaal geld. Of alles tegelijkertijd?

Laten we ervan uitgaan dat de overheid zijn werk doet, en net zo hard werkt als de mensen van Maersk. Laten we ervan uitgaan dat welke ramp ons ook treft, we na een week weer een rudimentair systeem op kunnen zetten. Goed getraind zou dat mogelijk moeten zijn.

Dat betekent dat je voor een week water en voedsel in huis zou moeten hebben (met één ontdooiende vriezer zit je daar al bijna). Voor een week papiergeld, alleen voor de basisbenodigdheden.
Dat is geen hamsteren te noemen.

Dat is gewoon een beetje vooruitdenken.

afbeelding CC0 Peter H; xresch